Aan de multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen is de module ‘Minderen en stoppen van medicatie’ toegevoegd. De richtlijn biedt handvatten aan voorschrijvers, apothekers en patiënten om te minderen of stoppen met medicatie bij  oudere patiënten.  Het doel hiervan is het optimaliseren van de medicamenteuze behandeling en daarmee het verbeteren van de kwaliteit van leven en het gezondheidswelzijn van de patiënt. Bij de module horen 10 kennisdocumenten van 10 geneesmiddelgroepen, waarin concrete tips worden gegeven, zoals specifieke overwegingen om wel of niet te stoppen en een stop- of afbouwstrategie. Daarnaast zijn de internationale STOPP-START criteria herzien en aangepast aan de Nederlandse situatie in de STOP-START-NL criteria.

U vindt de betreffende richtlijnen en documenten op de Ephor homepage in de kolom ‘Voorschrijven’ onder de kopjes ‘Voorschrijfinstrumenten‘ , ‘Kennisdocumenten‘ en ‘Richtlijnen‘.

In British Journal of Clinical Pharmacology (BJCP) is een artikel verschenen over de bijwerkingen bij ouderen op de SEH, getiteld: ‘Do emergency visits due to adverse drug reactions look different in older people? Results from the ADRED study’. Verwardheid, dehydratie en bradycardie kwamen significant vaker voor bij de oudere leeftijdsgroepen dan bij de jongere volwassenen. Het artikel is te vinden op de Ephor website onder het kopje ‘Artikelen’, of via deze link.

British Journal of Clinical Pharmacology (BJCP) besteedt extra aandacht aan farmacotherapie bij ouderen met een speciaal themanummer: ‘Medicines development to improve clinical outcomes in an increasingly older and multi-morbid patient population.’ Ephor kernleden werkten mee aan dit themanummer.

De trend van een stijgende levensverwachting en multimorbiditeit is al lang gaande, maar de farmacologie is nog onvoldoende meegegroeid op gebied van medicatie-ontwikkeling en geschikte therapieën. Dit themanummer geeft een overzicht van de stand van zaken en gaat in op farmacologische ontwikkelingen ten aanzien van regelgeving, voorschrijven, distributie en opkomende technologieën.  

U vindt het themanummer hier.

De Ephor nieuwsbrief najaar 2020 is verzonden aan iedereen die zich hiervoor heeft ingeschreven. U kunt zich inschrijven voor het Ephor Nieuws door dit via het tabblad ‘Inschrijven’ op de website kenbaar te maken. De Nieuwsbrief is ook op de website geplaatst onder Onderwijs/Info – Ephor Nieuws.

Ephor werkt nauw samen met het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), onder andere aan evidence-based geneesmiddelenrapporten voor ouderen. Binnen het CBG zijn onlangs twee nieuwe medewerkers aangetrokken voor dit werk, die samen met Hilda Kuin de samenwerking met Ephor vorm geven. Hieronder stellen zij zich voor.

Jan Span Jan Span is arts (niet praktiserend). Hij is werkzaam geweest op de afdeling endocriene zieken in het Radboud UMC. Sinds 1989 is hij daarnaast ook werkzaam bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen.
Tijdens de opleiding tot klinisch farmacoloog heeft hij op de afdeling geriatrie van het Radboud UMC onderzoek gedaan naar geneesmiddelengebruik bij ouderen. Als expert voor de European Medicine Agency (EMA) heeft hij meegewerkt aan verschillende richtlijnen, o.a. de “Guideline on the clinical investigation of medicinal products for the treatment of urinary incontinence” en de “Reflection paper on physical frailty: instruments for baseline characterisation of older populations in clinical trials”.
Jan is getrouwd met een specialist ouderengeneeskunde. In discussies met haar merkte hij dat betrouwbare informatie vinden over geneesmiddelen bij ouderen voor zorgverleners niet altijd makkelijk is. De mogelijkheid om aan te sluiten bij het Ephor team wordt door Jan gezien als een kans om het geneesmiddelen gebruik bij ouderen verder te verbeteren en om de beschikbare informatie op een makkelijke en betrouwbare manier te ontsluiten.

Ineke Crijns Ineke Crijns is arts, farmaceutisch geneeskundige, en sinds 2000 werkzaam bij het aCBG als beoordelaar geneesmiddelenbewaking. Tussentijds heeft zij promotieonderzoek gedaan naar de naleving van het zwangerschapspreventie programma voor isotretinoïne. Zij is lid van de werkgroep ‘Special populations’ en daardoor betrokken bij o.a. geneesmiddelgebruik bij ouderen. De functie bij Ephor trok haar aan om het onderzoek bij het aCBG naar geneesmiddelen bij ouderen verder te brengen. Daarnaast kan haar expertise vanuit geneesmiddelenbewaking van dienst zijn bij het vaststellen van adviezen voor geneesmiddelgebruik door ouderen, zoals het identificeren van mogelijke bijwerkingen en onderzoek hiernaar. Door haar nationale en internationale contacten kan de veiligheid van geneesmiddelgebruik door ouderen een meer prominente plaats krijgen op de desbetreffende agenda’s. Daarnaast is zij onderzoeker toegepaste wetenschap en wil zij zorg dragen dat de beschikbare kennis over ouderen toegepast wordt.

In de Ephor app is een storing ontstaan. Inmiddels is het probleem opgelost, maar de app moet wel opnieuw worden gedownloaded uit de store. De app bevat meer dan 120 geneesmiddelen. Er zijn interne links gemaakt zodat snel vanuit de tekst van een geneesmiddel naar een groepsoverzicht kan worden gegaan en vice versa.

De antipsychotica zijn toegevoegd aan de ephor app. Voor de indicaties delier, psychose bij dementie en agitatie/agressie bij dementie zijn de verschillende antipsychotica vergeleken en is een voorkeursmiddel voor ouderen gekozen. Ook de bisfosfonaten alendroninezuur en risedroninezuur zijn nu te vinden in de app.

De app is te downladen via de app store of te raadplegen via ephorapp.nl. De uitgebreide geneesmiddelrapporten staan in de kolom ‘Hulp bij voorschrijven’ op de Ephor website.

Het artikel van Ephor kernlid Geert Lefeber ’Statins After Myocardial Infarction in the Oldest: A Cohort Study in the Clinical Practice Research Datalink Database’ dat in november 2019 in de Journal of the American Geriatrics Society (JAGS) werd gepubliceerd behoort tot de 10% meest gedownloade artikelen van het tijdschrift. Het is een groot observationeel cohortonderzoek onder patiënten >80 jaar naar het effect van het starten van een statine na een eerste myocard infarct. Het blijkt dat bij gebruik van minimaal 2 jaar het risico op cardiovasculaire eindpunten en mortaliteit verlaagd is. Starten van statines na een myocardinfarct bij ouderen boven de 80 kan dus zinvol zijn bij een geschatte levensverwachting van >2 jaar.

U vindt het artikel onder het kopje Artikelen in de kolom ‘Onderzoek’ op de website of u kunt het downloaden via deze link.

Wegens gebrek aan bewijs voor klinische effectiviteit en het risico op QT-verlenging wordt off-label behandeling van COVID-19 met hydroxychloroquine en chloroquine afgeraden in de huidige SWAB richtlijn ‘Medicamenteuze behandelopties bij patiënten met COVID-19 (infecties met SARS-CoV-2)’. Hooguit is toediening in onderzoeksverband een optie. Ook Ephor adviseert om het middel niet meer te gebruiken buiten studieverband.

Voor ouderen (>70 jaar) met COVID-19 die (hydroxy)chloroquine binnen studieverband krijgen is een leidraad beschikbaar op de website van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG) en Federatie Medisch Specialisten. De leidraad vat de beschikbare literatuur bij ouderen en overwegingen vanuit de farmacologische eigenschappen en geringe praktijkervaring samen.

Het artikel van Ephor kernlid Clara Drenth – van Maanen ’Prescribing medicines to older people—How to consider the impact of ageing on human organ and body functions’ dat in juli 2019 in de British Journal of Clinical Pharmacology werd gepubliceerd behoort tot de 10% meest gedownloade artikelen van het tijdschrift. Dit is niet alleen goed nieuws voor de auteurs, maar ook voor alle ouderen die dankzij dit artikel een betere farmacotherapeutische behandeling krijgen. U vindt het artikel op de website bij ‘Onderzoek’ onder het kopje ‘Artikelen’ of via deze link.