Het CBG heeft een lijst gepubliceerd van medicijnen waarbij wisselen (bv. van merk) om niet-medische redenen niet wenselijk is (ondanks dezelfde werking). Het kan bijvoorbeeld gaan om een heel andere verpakking of uiterlijk, waardoor het risico op verwarring en daardoor niet of verkeerd innemen groot is. Selectiecriteria waren afname van effectiviteit of onthoudingsverschijnselen bij inname later dan 60 uur en de bijwerkingen bij dubbele inname. Middelen als bumetanide, furosemide, metoprolol, haloperidol en lithiumcarbonaat staan onder andere op de lijst. U vindt de lijst onder het kopje ‘Voorschrijfinstrumenten’ op www.ephor.nl.

Recent zijn de middelen denosumab en levothyroxine toegevoegd aan de Ephor app. Inmiddels staan de vier meest gebruikte bisfosfonaten en denosumab in de app, allen met de kleur blauw als ‘mogelijk middel’ aangemerkt voor de behandeling van osteoporose bij ouderen. Er is geen voorkeursmiddel. U vindt de Ephor app op www.ephorapp.nl of u kunt de app downloaden in de appstore.

FDA (U.S. Food and Drug Administration) gaat meer aandacht besteden aan includeren van ouderen in trials.In een virtuele workshop werd er gediscussieerd tussen onderzoekers, de FDA en de farmaceutische industrie. Factoren die een rol spelen zijn multimorbiditeit en bijbehorende polyfarmacie, waardoor ouderen vaak worden ge-excludeerd. Naast leeftijd zijn andere factoren zijn van belang, want ook bij studies zonder leeftijdsgrens is het aandeel van ouderen in studies klein. Er is behoefte aan onderzoek naar het effect van multimorbiditeit op trials en naar inzicht in de redenen waarom ouderen ondervertegenwoordigd zijn. Ook zouden er meer farmacokinetiek en farmacodyamiek studies gedaan moeten worden bij ouderen tijdens het registratieproces, zodat duidelijker wordt wat de consequenties zijn van inclusie van ouderen in trials.

Het volledige verslag van de bijeenkomst leest u hier

In tegenstelling tot een eerdere cohort studie laat een nieuwe, tweede cohort studie niet zien dat tamsulosine een hoger risico geeft op dementie. In deze studie gaf geen enkele alfablokker een verhoogde incidentie van dementie in vergelijking met geen medicatiegebruik. De app tekst van tamsulosine is hierop aangepast. Zie  https://ephorapp.nl/n/1843 onder bijwerkingen.

Door de EMA zijn inmiddels 2 vaccins tegen COVID-19 goedgekeurd: het Moderna en het Comirnaty (Pfizer-BioNTech) vaccin. Beide vaccins zijn uitgebreid onderzocht op effectiviteit en veiligheid en hebben een hoge vaccineffectiviteit (VE) van rond de 95%. Ouderen lijken daarbij even goed beschermd te worden als jongeren, al is door de kleinere aantallen de onzekerheid omtrent de VE bij de hoogste leeftijdsgroepen groter. Ook de veiligheid lijkt bij ouderen niet minder dan bij jongeren.

Een uitgebreidere samenvatting van werkingsmechanisme en bewijs bij ouderen vindt u onder het kopje ‘Rapporten en info’ op onze website of via deze link.

De links naar publicaties van de randomised controlled trials waarop de registratie is gebaseerd vindt u hieronder:

Comirnaty

Moderna

Aan de multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen is de module ‘Minderen en stoppen van medicatie’ toegevoegd. De richtlijn biedt handvatten aan voorschrijvers, apothekers en patiënten om te minderen of stoppen met medicatie bij  oudere patiënten.  Het doel hiervan is het optimaliseren van de medicamenteuze behandeling en daarmee het verbeteren van de kwaliteit van leven en het gezondheidswelzijn van de patiënt. Bij de module horen 10 kennisdocumenten van 10 geneesmiddelgroepen, waarin concrete tips worden gegeven, zoals specifieke overwegingen om wel of niet te stoppen en een stop- of afbouwstrategie. Daarnaast zijn de internationale STOPP-START criteria herzien en aangepast aan de Nederlandse situatie in de STOP-START-NL criteria.

U vindt de betreffende richtlijnen en documenten op de Ephor homepage in de kolom ‘Voorschrijven’ onder de kopjes ‘Voorschrijfinstrumenten‘ , ‘Kennisdocumenten‘ en ‘Richtlijnen‘.

In British Journal of Clinical Pharmacology (BJCP) is een artikel verschenen over de bijwerkingen bij ouderen op de SEH, getiteld: ‘Do emergency visits due to adverse drug reactions look different in older people? Results from the ADRED study’. Verwardheid, dehydratie en bradycardie kwamen significant vaker voor bij de oudere leeftijdsgroepen dan bij de jongere volwassenen. Het artikel is te vinden op de Ephor website onder het kopje ‘Artikelen’, of via deze link.

British Journal of Clinical Pharmacology (BJCP) besteedt extra aandacht aan farmacotherapie bij ouderen met een speciaal themanummer: ‘Medicines development to improve clinical outcomes in an increasingly older and multi-morbid patient population.’ Ephor kernleden werkten mee aan dit themanummer.

De trend van een stijgende levensverwachting en multimorbiditeit is al lang gaande, maar de farmacologie is nog onvoldoende meegegroeid op gebied van medicatie-ontwikkeling en geschikte therapieën. Dit themanummer geeft een overzicht van de stand van zaken en gaat in op farmacologische ontwikkelingen ten aanzien van regelgeving, voorschrijven, distributie en opkomende technologieën.  

U vindt het themanummer hier.

De Ephor nieuwsbrief najaar 2020 is verzonden aan iedereen die zich hiervoor heeft ingeschreven. U kunt zich inschrijven voor het Ephor Nieuws door dit via het tabblad ‘Inschrijven’ op de website kenbaar te maken. De Nieuwsbrief is ook op de website geplaatst onder Onderwijs/Info – Ephor Nieuws.

Ephor werkt nauw samen met het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), onder andere aan evidence-based geneesmiddelenrapporten voor ouderen. Binnen het CBG zijn onlangs twee nieuwe medewerkers aangetrokken voor dit werk, die samen met Hilda Kuin de samenwerking met Ephor vorm geven. Hieronder stellen zij zich voor.

Jan Span Jan Span is arts (niet praktiserend). Hij is werkzaam geweest op de afdeling endocriene zieken in het Radboud UMC. Sinds 1989 is hij daarnaast ook werkzaam bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen.
Tijdens de opleiding tot klinisch farmacoloog heeft hij op de afdeling geriatrie van het Radboud UMC onderzoek gedaan naar geneesmiddelengebruik bij ouderen. Als expert voor de European Medicine Agency (EMA) heeft hij meegewerkt aan verschillende richtlijnen, o.a. de “Guideline on the clinical investigation of medicinal products for the treatment of urinary incontinence” en de “Reflection paper on physical frailty: instruments for baseline characterisation of older populations in clinical trials”.
Jan is getrouwd met een specialist ouderengeneeskunde. In discussies met haar merkte hij dat betrouwbare informatie vinden over geneesmiddelen bij ouderen voor zorgverleners niet altijd makkelijk is. De mogelijkheid om aan te sluiten bij het Ephor team wordt door Jan gezien als een kans om het geneesmiddelen gebruik bij ouderen verder te verbeteren en om de beschikbare informatie op een makkelijke en betrouwbare manier te ontsluiten.

Ineke Crijns Ineke Crijns is arts, farmaceutisch geneeskundige, en sinds 2000 werkzaam bij het aCBG als beoordelaar geneesmiddelenbewaking. Tussentijds heeft zij promotieonderzoek gedaan naar de naleving van het zwangerschapspreventie programma voor isotretinoïne. Zij is lid van de werkgroep ‘Special populations’ en daardoor betrokken bij o.a. geneesmiddelgebruik bij ouderen. De functie bij Ephor trok haar aan om het onderzoek bij het aCBG naar geneesmiddelen bij ouderen verder te brengen. Daarnaast kan haar expertise vanuit geneesmiddelenbewaking van dienst zijn bij het vaststellen van adviezen voor geneesmiddelgebruik door ouderen, zoals het identificeren van mogelijke bijwerkingen en onderzoek hiernaar. Door haar nationale en internationale contacten kan de veiligheid van geneesmiddelgebruik door ouderen een meer prominente plaats krijgen op de desbetreffende agenda’s. Daarnaast is zij onderzoeker toegepaste wetenschap en wil zij zorg dragen dat de beschikbare kennis over ouderen toegepast wordt.