De 1.000ste studie is ge-uploaded in het elektronische register van de Post-Authorisation Studies (EU PAS Register) van de Europese Unie. Er is een filter aanwezig om te zoeken op leeftijd (65-74 en ouder dan 75 jaar). Het EU PAS Register verschaft een enorme bron van informatie over de veiligheid en effectiviteit van geregistreerde geneesmiddelen. Het is een vrij toegankelijk platform met informatie over post-authorisation research bij geneesmiddelen die geregistreerd zijn in Europa. Studieprotocollen, studie resultaten, gerelateerde publicaties en andere relevante informatie zijn beschikbaar. De link naar het EU PAS Register is: http://www.encepp.eu/encepp/studySearch.htm

De nieuwsbrief van Ephor februari 2017 is beschikbaar op de website. In deze Nieuwsbrief zijn de data opgenomen van de nieuwe nascholingscyclus over de Ephorrapporten die in april 2017 van start gaat. De onderwerpen die worden behandeld zijn binnenkort bekend. De Nieuwsbrief is te vinden onder Info/onderwijs/Ephor Nieuwsbrieven. U kunt zich ook abonneren op de Nieuwsbrief door een bericht via het contactformulier te verzenden.

Een vervolgonderzoek over de periode 2009-2014 betreffende medicatieveiligheid laat zien dat nog steeds lang niet alle aanbevelingen uit het Harm Wrestling (HW) rapport goed worden geïmplementeerd in de huisartsenpraktijk en in de apotheek. Hoewel sommige indicatoren verbeteringen laten zien, zijn vooral aanbevelingen rond het monitoren van elektrolyten nog voor verbetering vatbaar. Er blijken geen eenduidige redenen te zijn voor het al dan niet opvolgen van aanbevelingen door de zorgverleners (hoofdstuk 4). De meeste aanbevelingen zijn één op één opgenomen in relevante zorgstandaarden, dus daar ligt geen verklaring. De projectgroep vindt dan ook dat goede implementatie nog steeds hoog op de agenda dient te staan. Een voorbeeld van een succesvolle interventie is de introductie van medisch farmaceutische beslisregels (MFBs). Het succes dat wordt gezien bij het voorschrijven van maagbeschermende medicatie bij NSAIDs lijkt gerelateerd aan de introductie van deze MFBs. De projectgroep beveelt daarom aan deze beslisregels meer in te gaan zetten of in elk geval de inzet ervan verder te exploreren.

Het rapport is uitgevoerd door prof Sturkenboom (Erasmus MC) als projectleider en is te vinden op deze website onder Onderwijs/info-rapporten.

Dit boek bespreekt de belangrijkste aspecten van de ontwikkeling van geneesmiddelen en therapie voor oudere patiënten. Het boek geeft richting voor de ontwikkeling en het voorschrijven van een rationeel product aan ouderen. Het boek is waardevol voor studenten, wetenschappers, regulators, artsen, apothekers en de geneesmiddelenindustrie. Sven Stegeman uit Oostenrijk is de editor. Paul Jansen van Ephor heeft met een hoofdstuk een bijdrage aan het boek geleverd. De kosten van het e-book zijn 190,39 euro en van de hard-cover 242,74 euro. Springer is de uitgeverij, ISBN 978-3-319-43097-3.

Houd vitaminen in het verzekerd pakket. Dat schrijven seniorenorganisatie KBO-PCOB, de KNMP en het Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen (Ephor) in een brief aan minister Schippers van VWS. Zij reageren op het advies van het Zorginstituut Nederland om diverse receptplichtige vitaminen, mineralen en paracetamol 1000mg uit het GVS te laten stromen. De minister besluit in het voorjaar van 2017 of zij deze middelen blijft vergoeden.Dit pakketadvies treft 1,7 miljoen mensen, veelal chronische patiënten. KBO-PCOB, de KNMP en Ephor vinden dat het Zorginstituut in haar advies voorbijgaat aan het feit dat vooral kwetsbare chronisch zieke patiënten de betreffende vitamines, mineralen en paracetamol gebruiken. Juist voor deze groep patiënten is adequate medicatiebewaking van groot belang. De drie organisaties vrezen dat de uitstroom van deze aangetoond (kosten)effectieve middelen uit het verzekerd pakket zal leiden tot therapieontrouw. Dit is penny wise, pound foolish zo stellen ze. Het afschaffen van de vergoeding van middelen ter preventie van botontkalking levert VWS een bedrag van 100 euro per patiënt op, terwijl bijvoorbeeld een behandeling en opname van een oudere met een heupfractuur gemiddeld 14.000 euro kost. Advies Zorginstituut Het Zorginstituut vindt dat middelen niet in het pakket thuishoren als er een (nagenoeg) gelijkwaardig geneesmiddel of voedingssupplement verkrijgbaar is in de vrije verkoop. Zij wil dat deze middelen hetzelfde behandeld worden als zelfzorggeneesmiddelen en adviseert de minister deze middelen uit het GVS te halen. De minister besluit in het voorjaar van 2017 of zij het advies van het Zorginstituut opvolgt. De Tweede Kamer bespreekt dit tijdens het Algemeen Overleg Pakketbeheer in juni 2017, waar de samenstelling van het basispakket 2018 wordt besproken. De verwachting is dat eventuele maatregelen rond de vergoeding van vitamine D, mineralen en paracetamol per 2018 ingaan.

De Nieuwsbrief winter 2016 is beschikbaar onder Onderwijs/info. Namens het team van Ephor wens ik u allen een goed uiteinde en een inspirerend 2017. Paul Jansen

Er heeft zich een storing voorgedaan op de Ephor website waardoor de vragen, die via het contactformulier zijn gesteld, niet zijn verzonden. De storing is inmiddels verholpen. Wanneer u het contactformulier heeft gebruikt en geen antwoord gekregen dan verzoekt Ephor u opnieuw het Contactformulier in te vullen.

Een dubbel-blinde, parallel-arm, dosis-getitreerde randomized clinical trial werd uitgevoerd bij Australisch patiënten in een hospice of in een ziekenhuis ter behandeling van een delier in de palliatieve fase. Haloperidol of risperidon werd vergeleken met placebo. 247 patiënten (gemiddelde [SD] leeftijd, 74.9 [9.8] jaar), waarvan 218 met kanker, werden geïncludeerd in de intention-to-treat analyse. Aan het eind van de studie hadden patiënten met rispiridon en haloperidol significant hogere delirium symptomen dan de placebo arm (respectievelijk 0.48 Units hoger; 95%CI, 0.09-0.86; P = .02 en 0.24 Units hoger 95%CI, 0.06-0.42; P = .009). Patiënten die haloperidol en risperidon kregen hadden significant meer extrapyramidale verschijnselen.

De conclusie is dat bij de behandeling van delirium in een palliatieve situatie zowel haloperidol als risperidon geen meerwaarde hebben en meer bijwerkingen geven.

Agar et al. JAMA Intern Med. doi:10.1001/jamainternmed.2016.7491 Published online December 5, 2016.

De resultaten van het proefschrift van Christiaan Oudshoorn tonen dat vitamine D deficiëntie nog steeds vaak voorkomt bij ouderen en dat er weinig kennis is over vitamine D bij ouderen. Er werd een associatie gevonden tussen vitamine D status en spierfunctie bij zowel mannen als vrouwen. Suppletie met hoge doseringen vitamine D  verbeterde de neuromusculaire functie waaronder loopsnelheid. Ook werden associaties gevonden met cognitieve en vasculaire functie.

Het proefschrift is beschikbaar op deze website onder Onderzoek/Proefschriften.

Het nieuwste Ephor geneesmiddelenrapport over de muscarine-antagonisten bij blaasontledigingsstoornissen is beschikbaar op de website van Ephor. Als referentiemiddel is voor tolterodine gekozen.

Prescriptie-advies van Ephor voor oude patiënten

De effectiviteit van muscarine-antagonisten bij oudere patiënten is in vergelijking met placebo beperkt. Bij sommige onderzoeken is een significante afname aangetoond van UUI-episodes bij ouderen, maar andere onderzoeken tonen dit niet aan. Studies laten daarbij een groot placebo effect zien. Alle muscarine-antagonisten veroorzaken anticholinerge bijwerkingen met name droge mond, waarvan een (kwetsbare) oude patiënt veel last kan hebben. Daarbij zouden alternatieven naast en/of in plaats van medicatie, zoals gedragstherapie, blaastraining en bekkenbodemspieroefeningen, altijd moeten worden overwogen.

De muscarine-antagonisten hebben geen belangrijke voor- of nadelen ten opzichte van het referentiemiddel tolterodine, behalve flavoxaat, waarvan geen placebo gecontroleerde studies bij ouderen zijn, en oxybutinine tabletten, die het meest een droge mond veroorzaken en bovendien het nadeel hebben van een dosisfrequentie van 2-3 maal daags.

Kwetsbare ouderen

Over de effectiviteit van muscarine-antagonisten bij kwetsbare oude patiënten kunnen geen harde conclusies worden getrokken, omdat alleen oxybutinine bij kwetsbare ouderen is onderzocht met kleine aantallen patiënten. Er is geen klinisch relevant effect van oxybutinine tabletten in lage dosering (2,5-5 mg) in deze studies aangetoond.